بازدید کنندگان با استفاده از تخفیف 50 درصد نمایشگاه کتاب این جشنواره در غرفه های مختلف کتابهای مورد نیاز خود را از ناشران خریداری می کنند اما وقتی به غرفه مردم شناسی عسلویه می رسند با آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم محلی منطقه عسلویه و غذاهای محلی آنها، خستگی را از تن خود بیرون می کنند.
استقبال از غرفه "مردم شناسی منطقه عسلویه" تا حدی است که بعضی اوقات مملو از افرادی می شود که فرهنگ، آداب و رسوم مردم جنوب را در آن می جویند.
جوانان و نوجوانان این منطقه برای شناساندن فرهنگ کهن و بومی خود، نحوه زندگی گذشتگان خود را در این غرفه به نمایش گذاشته اند و آداب و رسوم محلی خود را برای بازدیدکنندگان از جشنواره بیان می کنند.
بیش از 200 نوع از ابزار و ادوات کشاورزی، صیادی، دامداری، لباس و پوشش و انواع غذاهای سنتی منطقه جنوب در این غرفه در معرض دید عموم قرار گرفته و آن را به شلوغ ترین و پربازدیدکننده ترین غرفه همایش تبدیل کرده است.
در گوشه ای ازغرفه مردم شناسی کپری از شاخ و برگهای نخل بنا شده است، نخل این درخت مقاوم و سمبل پوشش گیاهی جنوب، نماد مقاومت و سرسختی در این خطه و نشانه زندگی در مناطق گرمسیر است.
درختی که حضرت مریم به آن تکیه کرد و زندگی پیامبر صلح و رحمت حضرت عیسی (ع) از زیر آن آغاز شد و مظهر صلابت و سترگی و یادآور زحمات حضرت علی(ع) است.
نخل از آن جهت در جنوب کشور نماد زندگی است که تمامی اجزای خود را در جای جای زندگی مردم نمایانده است، از شاخ و برگ، تنه و دیگر اجزای نخل در بسیاری از وسایل زندگی مردم جنوب کشور در قدیم استفاده می شده و حتی شهرها و روستاهایی در این منطقه وجه تسمیه خود را از این درخت می گیرند که "نخل تقی" و "نخل غانم" از آن جمله است.
کپر سایبانی است که در این منطقه شاخ و برگ نخل شاکله اصلی آن را تشکیل می دهد و زیرانداز و سقف آن نیز حصیری است که از برگهای نخل بافته شده است.
ساکنان محلی منطقه عسلویه آن را"عریش ERISH" می نامند و کپر از آن جهت در جنوب کشور استفاده فراوان دارد که به سرعت، راحت و ارزان ساخته می شود، سبک و مقاوم است و در گرمای شدید تابستان، می توان با پاشیدن قدری آب بر آن، خنکای نسیم را در آن حس کرد.
مردو زن کپرنشین جنوبی اموال، دارایی و اشیای زینتی خود رادر صندوقچه ای می گذاشتند که معمولا در گوشه ای از کپر و زیر رختخواب ها قرار می گرفت.
این سایبان ساده هنوز هم در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار می گیرد، نان و آب مردم کپرنشین، در "خرص KHARS" و "حب HEBB" در گوشه ای از کپر نگهداری می شود.
خرص خمره ای است سفالی و مقاوم با دهانه تنگ (حدود 20 سانتیمتر) که بیشتر از آن برای نگهداری میوه ای که در سبد غذایی هر جنوبی یافت می شود یعنی خرما استفاده می شود.
خرمایی که در خرص نگهداری می شود حتی تادوسال خراب نمی شود وقابل استفاده است.
حب،کوزه ای از جنس سفال با دهانه ای گشادتر (حدود 30 سانتیمتر) است که آب شیرین وآشامیدنی مردم این خطه را که عمدتا از آب انبارها تهیه می شد، سالم و خنک درخود نگهداری می کند، حب را در برخی از مناطق جنوب "کربه KARBEH" و حبانه هم می نامند.
جوانان منطقه عسلویه همچون سایر مردمان جنوب، میهمان نوازی را در ذات خود دارند و در غرفه "مردم شناسی منطقه عسلویه" سفره ای رنگین از انواع غذاهای محلی خود گسترده اند،سفره ای که هر بازدیدکننده ای بر سر آن می نشیند و با کامی شیرین از غرفه خارج می شود.
این سفره انواع غذاها و چاشنی های جنوبی از قبیل مرشوش، خبزلوص، خمیر، رنگینک، خشکو، حلوای خرما، لقیمات، گرده و جریش (گبنه) را برای پذیرایی از میهمانان آماده دارد.
"مرشوش MARSHOOSH" نانی است بسیار نازک آغشته به روغن حیوانی و سوری که روی "تاوه"ای به قطر 60 سانتیمتر بر روی چاله ای از آتش که باهیزم می سوزد، پخته می شود.
این نان غذایی بسیار مقوی و حاوی فسفر زیاد است و در واقع جمع بین غذای دریایی (ماهی) و حیوانی (روغن حیوانی) است و دریانوردان از این غذا بسیار استفاده می کنند.
"حشینه" یا "عومه OOMEH" از انواع ماهی خلیج فارس است که در حدود 15 سانتیمتر طول و 70 گرم وزن دارد و ماده اصلی غذایی بنام "سوری" یا "موری" یا "سورو" است.
سور در جنوب کشور به معنای "شور" است و "سوری" غذایی است که از پختن آرام "حشینه" در کوزه ای با دهانی تنگ بنام "برمه BERMAH" در زیر آفتاب و در طول چهار الی شش ماه به دست می آید.
سوری از غذاهای بسیار پرطرفدار در این منطقه است و خود نیزچاشنی غذاهای دیگر از جمله "گبنه GEBNEH" است.
"چپاتی" نانی است که با سرخ کردن خمیر حاصل از آرد گندم در ماهیتابه به دست می آید.
"خمیر" نانی است که از ترکیب "سوری"، "تخم مرغ"، "زردچوبه" و "کنجد" با خمیرآردگندم درتنور و با گرمای هیزم پخته می شود،این نان حدود یک سانتیمتر ضخامت دارد.
"خبز لوص" نانی به قطر حدودا 30 سانتیمتر که در گوشه ای از این سفره قرار داده شده و با پهن کردن خمیر روی تابه پخته می شود و پس از پختن حالتی شکننده به خود می گیرد.
"دغل DEGHAL" غذایی است که از پختن نوعی سبزی به نام"توله TOOLAH" حاصل می شود که در فصل زمستان در صحراهای جنوب می روید.نام دیگر توله،گاگله است.
انواع حلواها نیز در گوشه ای دیگر از سفره میهمانی غرفه مردم شناسی منطقه عسلویه توسط اعضای انجمن اندیشه ورزان برنا چیده شده است.
"خبیصه" نوعی از حلوا است که از آرد گندم به دست می آید و زن جنوبی آن را بعد از بارش باران و به شکرانه آن می پزد، عصیده و مزروده نیز دو نوع دیگر از حلوا است.
"ممروسه MAMROSAH" و "امدبس EMDABBAS" از انواع حلوای جنوب به حساب می آیند که ماده اصلی آنها خرما است.
"امجزر EMJAZZAR" غذایی است که با نصف کردن خرمای نرسیده به نام "بسر BESER" و انداختن آن در شیره خرما تهیه می شود، بسیار مقوی و خوشمزه است و معمولا آن را با نان می خورند.
"بسال BESAL" مجموعه ای تسبیح مانند است که با عبور دادن نخ از "بسر" های آب پز شده به دست می آید.
برای تهیه "رنگینک"، آرد را در روغن سرخ می کنند و با شکر فراوان روی رطب هایی که هسته آنها جدا شده و در بشقاب چیده شده است، می ریزند و آن را با دارچین تزیین می کنند.
"هریسه HARISAH" و "پلیله PALILAH" نیز دو نوع حلیم است، هریسه از پختن گندم و ترکیب آن با گوشت مرغ یا گوسفند پخته حاصل می شود و پلیله از ترکیب "للک LALAK" یا همان گندم خرد شده توسط آسیاب محلی و حشینه یا ماهی به دست می آید.
"ریشتا" یا "رشته" غذایی است که از پختن خمیری که بوسیله دستگاه رشته رشته شده است تهیه می شود و آن را بیشتر به همراه انواع ماهی می پزند.
اما دریا همیشه محل رزق و روزی و معیشت ساحل نشینان بوده و هست و شاید نتوان کسی را در حاشیه خلیج فارس جست که به نوعی با دریا سر و کار نداشته باشد، ناخداها، ملوانان و صیادان جنوب، هر روز برای امرار معاش واقعا دل به دریا می زنند.
"ورجیه VERJIYAH" بلمی است بسیار ساده که بطور کامل از چوب واجزای نخل ساخته شده و هیچ نوع میخی در آن بکار نرفته است، دو نفر بر آن می نشینند و به ماهیگیری می پردازند.
نمونه ای از ورجیه در غرفه "مردم شناسی منطقه عسلویه" در دومین جشنواره فرهنگی ورزشی خلیج فارس در معرض دید عموم قرار گرفته است.
در بخشی دیگر از این غرفه، ابزار و ادوات کشاورزی، صیادی و دامداری مردم جنوب خودنمایی می کنند، وسایلی که بسیاری از آنها در دنیای صنعتی امروز مورد استفاده قرار نمی گیرند و جای خود را به تجهیزات نو با تکنولوژی روز داده اند.
یشاپیش همه "بره BORREH"ای با تیغهای زنگ زده به نمایش گذارده شده است که روزگاری از آن برای کوبیدن خرمن های گندم و جو استفاده می شد.
بره را با طنابی به چهارپا می بستند و برای سنگینی بر آن می نشستند و روی خرمن می گشتند، گاهی کوبیدن یک خرمن گندم که امروز در عرض چند دقیقه انجام می شود، یک روز به طول می انجامید و کودکان در زمان استفاده از بره برای نشستن بر آن از یکدیگر پیشی می گرفتند.
چند "مذراء MEZRA" یا "اوسین" یا "افشان" که از آنها برای جداسازی کاه از گندم و جو پس از کوبیدن خرمن استفاده می شود، به دیوار تکیه داده اند.
"اشبجه" یا "بنه" وسیله ای است توری مانند بافته شده از موی بز و برگ درخت خرما ریسیده شده که برای حمل کاه از خرمن به کاهدان مورد استفاده قرار می گیرد.
علاوه بر این، انواع وسایلی که در برداشت خرما بکار می رود،تله هاو دامهای صیادی،قفسهای نگهداری ازپرندگان شکاری،ابزار و ادوات لنج سازی و صید ماهی، گهواره نوزادان و ده ها نوع وسیله محلی که در زندگی مردمان منطقه کاربرد فراوان دارد نیز در این غرفه به نمایش گذاشته شده اند.
زنان منطقه عسلویه از لباسهای بلند، گاهی به همراه عبای عربی برای پوشش خود استفاده می کنند که تمامی بدن آنها را می پوشاند.
"بطوله BATTOOLAH" یا برقع، پوششی است که زنان این منطقه بر صورت خود می نهند تا از دختران تشخیص داده شوند و هرچه سن آنها بالاتر رود، پوشش صورت آنها بیشتر می شود.
از نوع بطوله ای که زنان استفاده می کنند می توان محل جغرافیایی زندگی آنها را تشخیص داد.
"رعینه RAEENAH" در نگاه اول نماد لباس زن عربی در منطقه عسلویه به نظر می رسد که آن را بر تن چوبی صلیب مانند می پوشانند و بطوله هم بر صورت او می زنند.
در فرهنگ منطقه عسلویه، هنگام خشکسالی، برای طلب باران، کودکان رعینه را در دست می گیرند و در تمامی خانه های روستا را همراه با آوازی محلی دق الباب می کنند.
صاحب خانه با شنیدن صدای کودکان با کاسه ای از آب به استقبال آنان می رود، در را روی آنها می گشاید، قدری از آب کاسه را روی رعینه و بقیه را بر سر و صورت بچه ها می پاشد و با حلوا و شیرینی از آنها پذیرایی می کند.
انواع لباسهای زنانه و مردانه عربی بعنوان بخشی از فرهنگ پوششی مردم منطقه عسلویه در این غرفه به نمایش درآمده است.
دست اندرکاران غرفه همچنین حجله ای که با شاخ و برگ نخل و پارچه های رنگین برای مراسم "حنابندان" داماد در بعدازظهر روز عروسی تزیین شده است را برپا کرده اند که مورد توجه خاص بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
جوانان دختر و پسر دو شهر و 21 روستای بخش عسلویه از دو سال پیش تشکلی غیر دولتی را با عنوان "انجمن اندیشه ورزان برنا" در سازمان ملی جوانان به ثبت رسانده اند.
در مدتی که از تولد این انجمن می گذرد چندین همایش فرهنگی و نمایشگاه توسط 400 عضو این انجمن برگزار شده است.
یکی از دغدغه های این جوانان حفظ فرهنگ و رسوم کهن منطقه عسلویه است که سعی کرده اندبخشی از آن را در غرفه "مردم شناسی منطقه عسلویه" همایش فرهنگی ورزشی نگین خلیج فارس برای بازدیدکنندگان واگویند.
بیم آن می رود که فرهنگ بخش عسلویه بواسطه حضور ده ها هزار کارگر و مهندس و تکنسین از فرهنگ ها و اقلیم های مختلف که در احداث تاسیسات صنعتی پارس جنوبی فعالیت می کنند، دستخوش تاثیرات مختلف شود.
از همین رو سیاستگذاری فرهنگی اساسی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعنوان متولی امر فرهنگ در این بخش از ضروریاتی است که هرچه زودتر باید تدوین شود.
بخش عسلویه از دو شهر عسلویه و نخل تقی و روستاهایی ازجمله بندو، سهمو، چاه مبارک، زبار، بیدخون، اخند، خره ,KHERREH خیارو، هاله، بساتین، عسکری، صفیه، بستانو، کلات، کنارخیمه، دهنو، بزباز، مروع و سواحل تشکیل شده است.
دومین جشنواره فرهنگی ورزشی "نگین خلیج فارس" در بازارچه 200 واحدی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در جاده فرودگاه قدیم عسلویه در حال برگزاری است و فردا به کار خود پایان می دهد.
در بخش فرهنگی این جشنواره که توسط سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برگزار می شود نمایشگاه کتابی با بیش از 30 هزار عنوان (300 هزار جلد) کتاب، نمایشگاه عرضه محصولات فرهنگی و مذهبی، نمایشگاه عرضه محصولات سمعی و بصری، نمایشگاه عکس پارس جنوبی، معرفی سیراف، در معرض دید عموم قرار گرفته است.
بخش ورزشی جشنواره فرهنگی ورزشی نگین خلیج فارس پس از 10رقابت 600 ورزشکار در منطقه پارس جنوبی در 10 رشته ورزشی پایان یافته است.
این جشنواره فرهنگی ورزشی مورد استقبال مردم محلی منطقه و کارکنان شرکتهای فعال در پارس جنوبی قرار گرفته است.
عسلویه از توابع شهرستان کنگان در جنوب شرقی استان بوشهر واقع شده است.
عباس مدنی